تصفیه آب داروسازی با استفاده از روش‌های مختلف تصفیه مانند تبادل یونی، اسمز معکوس و تقطیر تهیه می‌شود. در این مقاله روش‌های خالص‌سازی آب در صنعت داروسازی مورد بحث قرار می‌گیرد.
آب داروسازی
یکی از مواد بسیار مهم در صنعت داروسازی و ماشین‌آلات مربوط به آن، آب و تصفیه آن است. آب به عنوان یک حلال و جزء سازنده برای فرمولاسیون در بسیاری از فرایندهای دارویی به کار می‌رود. بنابراین مراقبت و توجه ویژه‌ای باید انجام شود تا اطمینان حاصل گرددد که آب تصفیه شده در داروسازی، کیفیت و استانداردهای لازم را برآورده می‌کند. آب برای حذف ناخالصی‌ها و جلوگیری از میکروب‌هایی که ممکن است باعث آلودگی محصولات شوند، تصفیه می‌شود.
برای تصفیه آب داروسازی، از انواع مختلف سیستم‌های تصفیه آب صنعتی شامل تقطیر، فیلتراسیون، اسمز معکوس و تبادل یونی استفاده می‌شود.
با این حال، سایر روش‌های مناسب مانند اولترافیلتراسیون نیز می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند. آب تصفیه‌شده در کاربردهای مختلف دارویی مانند آماده‌سازی محصولات دارویی و تمیز کردن تجهیزات و سیستم‌های خاص استفاده می‌شود.
منبع اصلی آب تصفیه‌شده، آب آشامیدنی است. به این ترتیب، آب تغذیه باید از تکثیر میکروبی محافظت شود.
هنگام در نظر گرفتن هر نوع سیستم تصفیه آب داروسازی و صنعتی، ضروری است که نظافت دوره‌ای در نظر گرفته شود. زیرا میکروب‌ها ممکن است در طول تولید، ذخیره‌سازی و توزیع رشد کنند. یکی از اصول کلی که بر هر نوع سیستم آب تصفیه شده در حوزه داروسازی اعمال می‌شود، جلوگیری از هر گونه آلودگی مجدد میکروبی و فیزیکی است. توجیه استفاده از آب تصفیه‌شده بر این فرض استوار است که آب تصفیه‌شده حاوی ناخالصی‌های جامد کمتری است. تخمین زده می‌شود این ناخالصی‌ها حدود یک درصد بیشتر از آب تغذیه معمولی باشد.
معمولا سه نوع مختلف سیستم‌های تصفیه آب صنعتی در حوزه داروسازی وجود دارند که مورد بحث قرار خواهند گرفت.
-
تبادل یونی
یکی از مطلوب‌ترین انواع تصفیه آب داروسازی، تصفیه به روش تبادل یونی است. این فرآیند شامل جداسازی یون‌های نامطلوب محلول در آب و تبادل آن یون‌ها با یون‌های مطلوب است. بنابراین، این فن‌آوری تصفیه آب بر تغییر ترکیب یونی در یک جهت مطلوب تمرکز می‌کند. به دلیل سهولت کار، نگهداری حداقل، روش تبادل یونی اغلب در داروخانه‌ها برای تصفیه آب داروسازی ترجیح داده می‌شود.
-
اسمز معکوس (RO)
این روش بر پایه‌ی اعمال فشار به محلول غلیظ در فرآیند اسمز است، تا در نتیجه جریان اسمز طبیعی مختل شود. در نتیجه، آب شروع به جریان یافتن از محلول با غلظت بیشتر به محلول با غلظت کم‌تر می‌کند. به شدت توصیه می‌شود که سیستم‌های RO مورد استفاده در تولیدات دارویی برای کنترل باکتری‌ها طراحی شوند. واحدهای RO اغلب مستعد رسوب میکروبی هستند و باید به طور کامل و منظم تمیز شوند.
-
تقطیر
نوع دیگری از سیستم‌های تصفیه آب داروسازی، روش تقطیر است که به طور گسترده در صنایع داروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان یک اصل کلی، ده تا بیست درصد اول تقطیر باید دور ریخته شود، زیرا آب تغذیه حاوی مواد فرار بیشماری است.
همین امر در مورد بیست درصد آخر نیز صادق است تا از خشکی بیش از حد که منجر به آلودگی مواد جامد از تقطیر قبلی می‌شود، جلوگیری شود. گرما برای جوشاندن مخلوط مایع حاوی اجزای فرار استفاده می‌شود. سپس، از چگالش برای بازیابی بخار استفاده می‌شود.
همین امر در مورد بیست درصد آخر نیز صادق است تا از خشکی بیش از حد که منجر به آلودگی مواد جامد از تقطیر قبلی می‌شود، جلوگیری شود. گرما برای جوشاندن مخلوط مایع حاوی اجزای فرار استفاده می‌شود. سپس، از چگالش برای بازیابی بخار استفاده می‌شود. تصفیه آب برای استفاده در صنایع دارویی با هدف دستیابی به سطح مشخصی از خلوص شیمیایی به منظور جلوگیری از آلودگی محصولات دارویی انجام می‌شود. از طریق انواع مختلف سیستم‌های تصفیه آب از جمله تبادل یونی، تقطیر و اسمز معکوس، داروخانه‌ها قادر به حذف ناخالصی‌های جامد از آب آشامیدنی معمولی هستند.