توضیحات
طیف سنجی رامان (Raman Spectroscopy) از جمله روش های نوینی است که در صنایع مختلف جهت شناسایی مواد استفاده می شود. رامان در داروسازی به منظور شناسایی مواد اولیه دارو استفاده می شود. در واقع می توان بوسیله این تکنولوژی، اصالت ماده اولیه مورد نظر را تایید کرد.
دستگاه های مدرن اسپکتروسکوپی رامان داروسازی عمدتاً از نوع کوچک پرتابل هستند. برندهای محدودی در جهان این دستگاه را تولید می کنند که همگی از شناخته شده ترین و معتبرترین شرکت های جهان در حوزه تولید تجهیزات آزمایشگاهی هستند. از آن جمله می توان به شرکت های Perkin Elmer, Agilent, Rigaku, Bruker, Serstech اشاره کرد.
شرکت Rigaku از قدیمی ترین و بزرگترین تولیدکنندگان دستگاه های طیف سنجی در جهان است. این شرکت در سال 1951 در ژاپن تاسیس شد و در حال حاضر چند زیرمجموعه در امریکا و اروپا دارد.
دستگاه اسپکتروسکوپی رامان Rigaku مدل Progeny جدیدترین و پیشرفته ترین مدل رامان این شرکت است که برای صنایع داروسازی بسیار مناسب است. طول موج اشعه لیزر این دستگاه 1064nm بوده و از این حیث تعداد بیشتری از مواد را نسبت به طول موج 785nm می تواند شناسایی کند. همچنین توان لیزر این دستگاه 300mW است که موجب می شود بتوان مواد را از پشت بسته بندی های چندلایه پلاستیکی یا پلاستیک ضخیم کدر یا شیشه های رنگی شناسایی کرد. مدل هایی که از توان 100mW استفاده میکنند در چنین مواردی دچار مشکل می شوند.
بطور کلی پارامترهای مهم دستگاههای طیف سنجی رامان مورد استفاده در داروسازی به شرح زیر است:
- توان لیزر:
قدرت نفوذ اشعه لیزر تولیدی دستگاه رامان با توان این دستگاه ارتباط مستقیم دارد. توان‌های متداول در دستگاههای رامان داروسازی عبارتند از 100mW و 300mW.
دستگاه هایی که با هر کدام از توان‌های فوق کار میکنند امکان تشخیص مواد اولیه دارویی را دارند. لکن هنگامی که پوشش ظرف نگهدارنده مواد ضخیم یا رنگی و کدر باشند، مدل‌های با توان 300mW توان نفوذ بهتری دارند و درنتیجه با دقت بالاتری امکان تشخیص مواد را دارند. این تفاوت هنگامی که با پوشش هایی مثل دو لایه پلی اتیلن، پلاستیک کدر یا شیشه های رنگی سر و کار داریم بیشتر نمایان می‌شود. در این موارد، دستگاه با توان 100mW توانایی نفوذ مناسبی ندارد.
- طول موج لیزر:
تعداد انواع موادی که توسط دستگاه رامان قابل شناسایی هستند به طول موج لیزر بستگی دارد. دو طول موج رایج، 785nm و 1064nm هستند. در این میان، طول موج 1064nm مزیت بیشتری دارد. دستگاه رامان با طول موج 1064 قابلیت شناسایی مواد بیشتری دارد. دلیل آن این است که برخی مواد در اثر تابش لیزر، اثر فلورسنت از خود ساطع میکنند و این امر موجب تداخل فلورسنت شده که مانع از تشخیص صحیح مواد توسط طیف سنجی رامان خواهد شد. این تداخل در طول موج 1064 رخ نمی‌دهد. همچنین در شناسایی مواد رنگی، طول موج 1064 نتیجه دقیق‌تر و سریع‌تری بهمراه دارد.
به عنوان مثال، مواد زیر جزو موادی هستند که دستگاه با طول موج 785nm قابل به تشخیص آنها نیست یا زمان بسیار زیادی برای شناسایی آنها نیاز دارد، حال آنکه با طول موج 1064nm براحتی قابل شناسایی هستند.
- سدیم کربوکسی متیل سلولز (CMC)
- زانتان گام
- آلژینیک اسید سدیم سالت
- ژلاتین
- ایندیگو کارمین
- پلی سوربات 20 و 80
- میکرو کریستالین سلولز
- لانولین